بازگشت
( مهریار) که مهرش بدل باقیست
سید احمد ضیا نوری سید احمد ضیا نوری

پیشگفتار

میلوینها سال پیش در زمانی که هیچ جنبده ای روی زمین نبود از برخورد امواج اب بر صخره ها، پیچش باد در شاخه های درختان و از صدای زیبای آنان موسیقی بوجود میآمد. بعد ها جانوران روی زمین پدیدار شدند و با آواز که از گلو بیرون می کشیدند یا یکدیگر ارتباط بر قرار می کردند، از جمله پندگان که با آوا های زیبای خود و صحبت با همدیگر می پرداختند و نغمه ساریی می نمودند. اولین موسیقی همین نوع موسیقی بود که در طبعیت به وجود آمد که میتوان آنرا موسیقی طبیعت نامید. ولی موسیقی طبیعت را نمیتوان به معنی موسیقی کلی نامید بل موسیقی واقعی که در حال حاضر پا بر جاست بسیار کامل تر و فنی تر از موسیقی طبیعت است.                                                       موسيقى تراوش احساسات و انديشه‌هاى آدمى و مبين حالات درونى وى میباشد. شنيدن يک آهنگ آرامبخش و جذاب میتواند پايان ‌پذير خستگى‌ روزانه باشد. واژهٔ موسيقى که در عربى (قَى) تلفظ میشود ريشهٔ يونانى دارد.

نظریات بزرگ مردان تاریخ در مورد موسیقی :

ابونصر فارابی بزرگ ترین فیلسوف دوره اسلامی است. وی درشهر فاریاب نواحی شمال خراسان، شمال افغانستان کنونی، موسیقی را علم شناسایی الحان میداند که شامل دو علم است: یکی علم موسیقی عملی، و دیگری علم موسیقی نظری، امروزه نیز این تقسیم بندی در موسیقی وجود دارد. نامهای پیشین فاریاب ـ  پاریاب، باریاب  یعنی سرزمین آبیاری شده.                                                                                                                               ابوعلی سینا: یکی از فیلسوفان و دا نشمندان بر جسته افغانستان که در سال 370 ق در ( ام البلاد) قدیم بلخ امروز در شمال افغانستان پا بر پهنه هستی گذاشت میگوید:  موسیقی علمی است ریاضی که در آن از چگونگی نغمه‌ها، از نظر ملایمت و سازگاری و چگونگی زمانهای بین نغمه ها بحث میشود. تا معلوم شود که لحن ها را چگونه باید تآلیف کرد.                                                                                                                                         ارسطو فیلسوف یونان باستان، شاگرد افلاطون و آموزگار اسکندر مقدونی میگوید: موسیقی حکمتی است که نفوس بشر از اظهار آن در قالب الفاظ عاجز است بنابراین آنرا در قالب اصوات ظاهر می سازد                                ويکتور هوگو نويسنده مشهور فرانسوی ميگويد : علت اينکه ما از موسيقی خوش ما ميآيد اين است که در عالم خيال ها و روياها فرو ميرويم.                                                                                                                  افلاطون در تعریف موسیقی می گوید: موسیقی یک ناموس اخلاقی است که روح به جهانیان، بال به تفکر، جهش به تصور، ربایش به غم و شادی و حیات به همه می بخشد. موسیقی صنعت ترکیب اصوات و صدا هاست بطوریکه خوشآیند باشد و سبب انقلاب روح گردد.                                                                                                  فان بتهوون یکی از موسیقی دانان شهیر کشور آلمان در تعریف زیبای خود می گوید : موسیقی مظری است از هر علم و فلسفه ای، موسیقی سنتی افغان شامل قطعاتی است که در مجموع به عنوان ردیف موسیقی افغانی گفته میشود. امتیاز موسیقی افغانی در امکانات وسیع مقامی و ملودی های غنی آن است. این موسیقی هنری است بسیار ظریف و عمیق.                                                                                                                                              

بر اصل گفتار بر گردم که سخن از رحیم مهریار زنده یاد است، آن شریف و مهربان، مرد با وقار، و صاحب حنجره طلایی را از آوان نو جوانی شناختم و صدای دلنشین و رسایش بر دلم نقش بست خصوصآ در سالهای پسین که چکیده ی سیمین بهبهانی را در قالب کمپوز، ترانه بسیار عالی با خانم پرستواجرا نموده بود که :                      (ستاره دیده فروبست و آرمید بیا  ـ  شراب نور برگهای شب دوید و بیا ) مرا چنان بخود کشاند که تا امروز دل از صدای گیرای رحیم مهریار نکندم. نه تنها آواز دلپذیر مهریار بل انتخاب شعر و ترتیب کمپوز های عالی آن فرزانه مرد روزگار را بیشتر شهره و محبوب مینمود. رحیم مهریار هنرمند بی بدیل وسرشناس سالیان بس طولانی مردمان دردمند سرزمین اشرا با اجرای ترانه های دلپذیر شاد، غزل، پاپ یا در معنی اصل (عامه پسند) مسرور نگهداشت و در عرصه فرهنگی و هنری در جامعه افغانستان خدمات ارزنده و خارقلعاده را انجام داد.

این هنرمند نامدار و با معرفت را فقط از پشت صفحه تلویزیون می شناختم. خوشبختانه در حدود سیزده سال قبل زمانیکه در شهر گتنبرک سویدن به محضر شریف شان راه یافتم که برای اجرای کنسرت با خانم پرستو حضور رسانیده بودند.  رحیم مهریار که واقعآ هم رحیم بود و هم مهر وطن و مردمش در تار و پود تن و روانش جاری بود، بدرستی برایم روشن شد که تمام حدس و گمان من در مورد وی درست بود که من قبلآ چنین تصور داشتنم که رحیم مهریار هنرمند است با فصاحت و بلاغت کلام، مهذب، مودب، پیراسته، سخن شناس، سخن سنج، ژرف اندیش و یار نکته دان. همه ی این گمانه ها را که در سر و اندیشه ام داشتم با دیدار کوتاه مدت که با مهریار برایم ارزانی گشت دیدم و شنیدم و به حقیقت واقعی مبدل گشت.                                                                             مهریار بیشتر می شنید و کمتر سخن می گفت و میدانست که خاموشی خردمندی است و خاموشی گزینان کمند، و هر کس خاموش ماند نجابت دارد.  رحیم مهریار از بعد مسلک ارزشمندش با غرور سرشار از پاکیزگی عشق به هنر والایش داشت و از بعد دیگر توانای آنرا داشت تا با مهارت کامل واژه ها را جمله بندی نماید و با دقت کامل سخن براند، همچو جناب اسد بدیع هنرمند پر آوازه که از دانش والای برخوردار هستند، عمر شان طولانی.                  شوق دیدار و ادامه صحبت با رحیم مهریار مرا به وجد اورده بود پرسیدم که آیا مصمم هستید گاهی به افغانستان سفر نماید دید و بازدید و خاطرات گذشته را زنده نمایید. سکوت سرشار از نا گفته ها در سیمایش دوید و نقش بست و با لحظه ای خامشی کامل که بعدآ من این جمله را یاداشت نمودم و ثبت خاطره ( مهر ـ یار ) نمودم، چنین گفت : در غرور اشک من همیشه یاد تو بود در سکوت سینه فریاد تو بود. و با لبخند ملیح ادامه داد:  بله! عزیز من، تن و روان من آنجاست همان سرزمینی را که بخاک و خون کشانیدند و......   دیگر چیزی نگفت.                                  من و او سکوت مبهمی نمودیم و دیگر مهریار را بعد از آن کنسرت ندیدم تا روزیکه رخت بر بست و سفر بی برگشت نمود و عقده های مهریار و من نا گفته و نا تمام ماند. ایکاش سمند عمر چنین شتابنده نبود تا می شد کمتر انسانهای ارزشمند همچو رحیم مهریار را از دست نمی دادیم.                                                                                     از ایامی که در سویدن زندگی غربت و مهاجرت را آغاز نمودم با هنرمندان بیشمار در مجالس و محافل گفت و شنود خصوصی و یا رادیویی داشتم و دارم اما کمتری را همچو رحیم مهریار دیدم و شناختم که از صفات بسیار عالی برخوردار باشد، هر چه از وی بنویسم اندک و ناچیز است. مهریار که آراسته با سجایای اخلاقی، انسانی و هنری بود نتوان زحمات چند دهه عمر پربار و پر فضیلت عرصه هنری و زندگی شخصی اش را به سادگی بیان و تفصیر نمود.   و سر انجام رحیم مهریار آن نام آور بزرگ عرصه هنر موسیقی و اواز خوانی  و ستاره درخشان کهکشان هنر موسیقی افغانستان که از شایسته ترین، و محبوبتیرن هنرمندان محسوب میگردد، با تاسف و اندوه بیکران  روح پاکش در یک روز غم انگیز از خانه دلتنگ دنیا پر کشید و چراغ عمرش خاموش شد، رحیم مهریار ندای رحیم اش را لبیک گفت، به مهر یارش پیوست و جان به جانان اش سپرد. یادش باقی و نامش بر فراز آزادگی همیشه باد و بلند، خاطرات تابناک و مهرش در دل علاقمندان اش پاینده.  

نبودش باور نمی گردد،  یاد سبز و روشن اش باقیست، خلد برین منزلگاهش

بسا هنرمندان پرآوازه و سرشناس  هنری چون سینما،  تیاتر، آواز خوانی، هنرهای زیبا، شاعران، نویسندگان و دیگران در جامعه فرهنگی افغانستان از جهان فانی رخت سفر بستند و به خوابگاه ابدی متوصل شده اند.  بیم آن میرود که رحیم مهریار نیز در جمع رفتگان پیشن قرار خواهد گرفت که نام آنان آرام آرام از دفتر خاطره ها به فراموشی سپرده میشود و با تاسف بسیار باید گفت که اگر ازهمچو چهره های مهم تاریخی و فرهنگی تکرار و مکرر یادی نگردد رفته رفته راه فنا و نابودی را در پیش خواهند گرفت و کاملآ از خاطره ها محو خواهند گشت.

                                                                                                        سویدن  می 2013 م

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


May 12th, 2013


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسايل هنری